گزارش «ایران» از تأثیر اجتماعات خانوادگی در افزایش تعداد مبتلایان و فوتیهای کرونا
فرش قرمز دورهمیهای خانوادگی پیش پای کرونا
فریبا خان احمدی
خبرنگار
45 روز است که موج سوم کرونا شدیدتر و کشنده تر از پیک اول و دوم این بیماری همچنان مشغول تاخت و تاز در 27 استان با وضعیت قرمز کرونایی است و حتی در این موج تازه آمار جانباختگان روزانه، بارها رکوردهای قبلی را جابهجا کرده است. به طوری که در 24 ساعت منتهی به روز گذشته نیز آمار رسمی مبتلایان این بار از مرز 9 هزار بیمار جدید عبور کرد و تعداد بیماران جدید شناسایی شده به 9450 نفر و موارد فوتی به 423 نفر در روز رسید. اگرچه آژیر قرمز از هفتههای پیش به صدا درآمده و منجربه تعطیلات گسترده در 86 شهرستان و 25 استان و محدودیت منع تردد در این استانها شده است اما متخصصان حوزه سلامت تأکید میکنند؛ سرنوشت مرگهای کرونایی به رفتارهای بهداشتی شهروندان گره خورده است. همچنین دیروز در تازهترین دستورالعمل ستاد ملی کرونا قرار بر این شد از ۲۰ آبان ماه به مدت یک ماه (از ۲۰ آبان تا ۲۰ آذر) از ساعت ۱۸ هر روز محدودیتی اعمال شود که بر این اساس همه مراکز به جز مراکز ضروری تعطیل خواهند بود. آن طور که سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام کرده است، مراکز ضروری شامل ردههای شغلی شماره یک هستند که شامل مراکز درمانی، داروخانهها، امداد و نجات، آتشنشانی، آمبولانسها و سرویسهای ارائه دهنده خدمات عمومی به مردم مانند آب و برق و تلفن و مراکز ارائه دهنده مواد غذایی مانند سوپرمارکتها و فروشگاههای زنجیرهای میتوانند فعالیت داشته باشند. بقیه مشاغل (مشاغل ردههای ۲، ۳ و ۴) از ساعت ۱۸ تعطیل خواهند بود تا روز بعد.
علاوه بر مصوبات تازه ستاد ملی مقابله با کرونا، دیروز محور اصلی سخنان رئیس ستاد ملی مقابله با کرونا در رابطه با اجتماعات خانوادگی و دورهمیها بود نگرانی اصلی اعضای ستاد متوجه این موضوع است که میهمانیها و دورهمیهای خانوادگی به میدان رقص ویروس کرونا بدل شده است. علیرضا رئیسی در این جلسه میهمانیهای خانوادگی را از کانونهای اصلی انتقال کرونا برشمرد و به این نکته تأکید کرد چنانچه یک فرد مثبت حتی بدون علامت در جمع خانوادگی حضور داشته باشد، بعد از نهایتاً ۴ ساعت میتواند همه اعضا را مبتلا کند. بر اساس اعلام سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا در تحقیقاتی که در دنیا صورت گرفته است، مشاهده کردند ۳۱ درصد از درگیریها، درگیری دورهمیهای خانوادگی است و در کشور خودمان هم آمارها همین را میگویند. این در حالی است که پیش از این نیز معاون کل وزارت بهداشت اعلام کرده بود 41 درصد موارد ابتلا ناشی از دورهمی خانوادگی است. در چنین وضعیتی که دولت بر استمرار سختگیریها و اعمال محدودیتها کرونایی تأکید دارد ابتلاهای خانوادگی کرونا دردسر بزرگی است که گریبان مسئولان را برای کنترل اپیدمی و همچنین ارائه دهندگان خدمت را در مرکز درمانی گرفته است. متخصصان حوزه سلامت هشدار میدهند هر اندازه دولت پروتکلهای سفت و سختتری را لحاظ کند، تا زمانی که دورهمیهای خانوادگی برقرار باشد، همه این محدودیتها بیثمر خواهند بود.
ابتلای یک سوم مبتلایان از میهمانیهاست
دکتر حمید سوری، اپیدمیولوژیست درباره اهمیت چرایی پرهیز از دورهمیهای خانوادگی در کاهش آمار ابتلا و فوتیهای کرونا به «ایران» میگوید: اگر بتوانیم رابطه بین مواجهه و بیماری را قطع کرده و قبل از اینکه ویروس وارد بدن شود کنترل کنیم انتشار بیماری محدود میشود. از طرفی الگوی مواجهه در جوامع مختلف فرق میکند برای مثال در کشور ما مواجهه پر خطر عمدتاً در اماکن عمومی، محیطهای بهداشتی -درمانی و مراسم مذهبی، جلسات میهمانی و عزا و عروسی شکل میگیرد چرا که دوره پنهان بیماری به شکلی است که نمیدانیم آیا فرد، مبتلا به بیماری است یا در دوره پنهان بیماری قرار دارد بنابراین هر نوع مواجههای میتواند ما را به خطر بیندازد.
دکتر سوری با بیان اینکه باید مواجهه و انتقال بیماری کووید19 به حداقل برسد، میافزاید: طبق تحقیقی که در تهران انجام شده سهم میهمانیها و نشستهای خانوادگی در بیماری یک سوم مبتلایان است. برای مثال اگر آمار رسمی تعداد مبتلایان 6 هزار نفر در روز باشد، دو هزار نفر از این تعداد در دورهمیهای خانوادگی مبتلا میشوند. البته این بخش آشکار ماجرا است بخش عمدهای از مبتلایان پنهان هستند و با حضور در اجتماعات خانوادگی و مراجعه به محل کار و مراکز خرید افراد دیگر را هم آلوده میکنند بنابراین به طور کلی عدد و رقم قطعی نمیتوان برای مواجهه و ابتلا در دورهمیهای خانوادگی تعیین کرد.
او در ادامه از برنامه تازه ستاد ملی مقابله با کرونا به منظور کاهش مواجهه با بیماری در اجتماعات خبر میدهد و عنوان میکند: آنچه مسلم است ما باید مواجهه را کم کنیم یعنی افراد مبتلا به بیماری را با اولین علائم شناسایی و تماسهای نزدیکش را با اعضای فامیل و خانواده کنترل کنیم به هر حال هر فرد مبتلا به طور متوسط 4 یا 6 نفر دیگر را هم مبتلا میکند.
دکتر سوری میگوید: در طرح شهید سلیمانی که با هدف کنترل اپیدمی از روز 20 آبان آغاز خواهد شد، افراد مشکوک به بیماری از طریق مراقبین سلامت و بهورزها و سامانههای وزارت بهداشت شناسایی میشوند سپس آموزشهای لازم به منظور قرنطینه به آنها داده میشود تا تمامی تماسهایشان را با افراد خانواده قطع کنند و افراد مشکوک به بیماری طی دوره بیماریشان ویروس را به دیگران انتقال ندهند. این طرح با نام و یاد شهید سلیمانی و با هدف کنترل اپیدمی و با همکاری وزارت بهداشت و بسیج اجرا میشود و هدف اصلی آن ردیابی بیماران مبتلا به کووید19 و پرهیز وی از حضور در اجتماعات خانوادگی است.
به گفته دکتر سوری، در هر دوره این طرح یک میلیون نفر جمعیت تحت مراقبت قرار میگیرند و بعد از حدود چهار ماه به شرطی که مردم همکاری خوبی داشته باشند، نه تنها ابتلاهای خانوادگی را کم میکند بلکه مرگهای ناشی از کووید19 تا نوروز 1400 کاهش چشمگیری پیدا خواهد کرد. همچنین در این طرح برای گروههای پر خطر امکانات معیشتی با همکاری بسیج و مساجد محلات در نظر گرفته شده و از ظرفیت هتلها و میهمانسراهای ادارهها برای قرنطینه اعضای خانواده استفاده خواهد شد.
نگذارید پدر و مادرتان با حال بد در بیمارستانها بستری شوند
اما هشدارهای دکتر مینو محرز، عضو ستاد ملی مقابله با کرونا در رابطه با اینکه ابتلا به کرونا شکل خانوادگی به خود گرفته است به اولین هشدار خود در مصاحبهاش در خردادماه با روزنامه ایران برمیگردد. او 5 ماه پیش بود که هشدار داد مبتلایان جدید به شکل خانوادگی به بیمارستانها مراجعه میکنند. دکتر محرز درباره نگرانی رئیس ستاد ملی مقابله با کرونا مبنی بر اینکه باید فکری با حال اجتماعات خانوادگی کنیم به «ایران» میگوید: ما میگوییم بهترین راه پیشگیری از ابتلا به کرونا عدم تجمع در خانوادهها است. در خانواده یک نفر میگیرد و ویروس را به همه انتقال میدهد. من از مردم میخواهم؛ در این دوران به دیدن پدربزرگ و مادربزرگها نروید، نگویید چون ماسک میزنم پس کسی هم بیمار نمیشود. خیر. ماسک زدن در فضای بسته به مدت طولانی بی فایده است تهویه هوا مهمترین عامل پیشگیری است.
او با تأکید بر اینکه در دورهمیهای خانوادگی اگر کسی ماسک بزند و مرتب دستهایش را هم شست و شو دهد فاصلهگذاری اجتماعی از بین میرود، میافزاید: آنچه ما میبینیم در بیمارستانها همه خانواده با هم میآیند زن و شوهر کنار هم روی تخت بیمارستان خوابیدهاند کسی که مبتلا میشود باید دو هفته خودش را قرنطینه کند از طرفی تهویه اتاق بیمار خیلی مهم است مردم باید بدانند امکان تست گیری به دلیل هزینههای سنگین برای همه افراد جامعه میسر نیست. من به مردم هشدار میدهم دورهمیهای خانوادگی را جمع کنید وگرنه پدر و مادرهایتان با حال وخیم در بیمارستانها بستری خواهند شد.
مردم میهمانیهای خانوادگی را به پشتبامها بردهاند
دکتر فرهاد زمانی رئیس بیمارستان فیروزگر تهران نیز با تأکید بر اینکه بی شک دورهمی خانوادگی یکی از تأثیرگذارترین رفتارها در شیوع ویروس کرونا است، به «ایران» میگوید: در پیک اخیر که بسیار هم وحشتناک است ما شاهد این هستیم که مردم میهمانیهای شبانه و دورهمی های خانوادگی را به پشت بامها بردهاند یا فکر میکنند اگر دسته جمعی مسافرت بروند، کرونا نمیگیرند. عروسیهای کوچک برگزار میکنند و میتینگهای خانوادگی میگذارند و تصور میکنند با این رفتارها پروتکلها را رعایت هم میکنند. دکتر فرهادی با اشاره به اینکه یکی از معضلات اصلی ما این است یک نفر آلوده میشود و رفتارهای بهداشتی و قرنطینه را رعایت نمیکند و همه اعضای خانواده را مبتلا میکند، میافزاید: بسیاری از فوتیهایی که در موج اخیر شاهدش هستیم مربوط به فوتیهای خانوادگی است برای مثال فوت پدربزرگ و داماد، مادربزرگ و نوه و ... مردم باید بدانند اگر جاده را میبندیم، کسب و کارها را تعطیل میکنیم یا در محیطهای کاری 50 درصد کارمندان حاضر میشوند به معنی این نیست که با خانواده دور هم جمع شویم و محدودیتها را بی اثر کنیم.
به گفته رئیس بیمارستان فیروزگر کرونا به طور تقریبی بیش از 30 درصد موارد بستری بیماران، ناشی از رفتارهای غلط خانوادهها است. مردم باید آگاه باشند بیماری کرونا همیشه هم با سرفه، تب بالا و تنگی نفس همراه نیست؛ هر کسی خستگی و ضعف دارد یا سرفههای یک یا دو روزه دارد، باید به علائم کرونا شک کند. در شرایط فعلی ما سرماخوردگی عادی نداریم همه علائم فعلی کرونا است و تاکنون موردی از آنفلوانزا هم گزارش نشده است هر چه هست کرونا است باید وجدانمان را بیدار کنیم و دستورات ستاد ملی را مو به مو اجرا کنیم.
به گفته دکتر فرهادی، کشورهایی که توانستند موجهای بعدی کرونا را کنترل کنند، مسئولیتپذیری اجتماعی افراد در این کشورها پر رنگ است ما زمانی میتوانیم در آینده مسیر این کشورها را طی کنیم که با کوچکترین علائم از دیگران فاصله بگیریم چرا که کرونا اگر هم ما را نکشد میتواند به واسطه انتقال بیماری از ما، قاتل افراد زیادی باشد. او در پایان به وضعیت تیم درمان در بیمارستانها اشاره میکند و اظهار میدارد: کادر درمان از نظر روحی و جسمی خسته شدهاند، خیلیها بیمار هستند و نمیتوانند سرکار بیایند، خیلیها ماههاست تنگی نفس دارند و دیگر نمیتوانند به حالت عادی برگردند و به طور کلی شالوده بیمارستانها به هم ریخته است.
مجید رضائیان
استاد دانشگاه و پژوهشگر ژورنالیسم
اساساً مسئولیت اجتماعی شهروندان در ابتدای هر امری باید ارزیابی شود. در حال حاضر که بحث سلامت و بهداشت و مقابله با کرونا مطرح است، در گام نخست باید کمپینهای خیلی قوی و خوب ساماندهی شوند و در سطح عمومی اطلاعرسانی بینهایت قوی باشد و عوامل تشویقی نیز برای اجرای کمپینهای رسانهای در کنار این امر وجود داشته باشد؛ بنابراین نیازمند این هستیم که کمپینهای رسانهای و ارتباطی گسترده در سطح جامعه داشته باشیم. این نکته تا اندازه زیادی میتواند، شهروندان را به رعایت پروتکلهای بهداشتی، تشویق و ترغیب کند. بحث دوم، عوامل تشویقی است؛ در همه جای دنیا با شیوع ویروس کرونا، کارهای تشویقی انجام شده، به عنوان مثال، اینترنت، برق یا آب رایگان در اختیار مردم قرار داده شده است، این عوامل میتوانند حرکت کمپینها را نیز به جلو ببرند. در جاهایی از دنیا که برخی مشاغل را تعطیل کردند، کمکهزینههایی روشن و مشخص در اختیار شهروندان آن کشورها قرار داده شد، ولی در کشور ما این بحث بسیار کمرنگ بوده و فقط در مواردی مانند بیمههای بیکاری شاهد عوامل تشویقی بودیم. به اعتقاد من این نکته باید در کشور ما نیز پررنگتر دیده شود، نکته سوم این است که در کنار کمپینهای ارتباطی، مردم نیز پیشگام باشند و برای اجرای دستورالعملهای کمپینها و رعایت پروتکلهای بهداشتی، شهروندان نیز به نوبه خود کمکهایی حتی به لحاظ اقتصادی داشته باشند، این امر بسیار خوب است، در عین حال، اگر کمپینهای قوی در عرصههای رسانهای و ارتباطی وجود داشته باشد، کمکهای مردمی نیز در همین راستا متمرکز شده و کمپینها میتوانند قویتر عمل کنند، البته هدایتهای لازم در خصوص قانون هم از جنبه دولتی و هم به لحاظ مردمی در کنار موارد یاد شده باید وجود داشته باشد. نکته چهارم رعایت قانون است، رعایت قانون از جمله مواردی است که در مبارزه با بیماری کرونا بسیار مؤثر است، این در حالی است که ممکن است در یک عرصه برای اجرای بحث سلامت، دهها مشکل وجود داشته باشد، به عنوان مثال وقتی کادر درمان میگویند که باید تعطیلی اتفاق بیفتد تا ما بتوانیم خود را بازیابی کنیم، دیگر حرفی برای گفتن نمیماند. در بحث ضابطان قانون و رعایت قانون توسط شهروندان، خلأهایی وجود دارد که لازم است با کمک کمپینها برطرف شوند. پس باید قانون را تشویق کرد تا با تمام قدرت به پیش رفته و همه شهروندان را ملزم به رعایت قوانین و دستورالعملها کند، البته این بدان معنا نیست که فقط مردم را خطاب قرار بدهیم، بلکه بسترهای لازم و خلأهای قانونی نیز باید بازنگری شوند. کسانی که مجریان قانون هستند، هم باید در کمپینها دیده شوند تا به نتیجه مطلوب برسیم. اگر این عوامل پیادهسازی شوند، طبیعی است که نگاه یکسویه و مطالبهگرانه به مردم نمیشود، قطعاً باید از مردم مطالبه کرد، ولی در کنار آن حتماً کمپینها باید گستردهتر و قویتر کار کنند تا سلامت مردم تضمین شود و این ویروس در بازه زمانی کوتاهی از جامعه رخت بربندد.
رئیسجمهوری: کسب و کارهای غیرضروری 6 بعدازظهر تعطیل میشوند
رئیسجمهوری با قدردانی از مقاومت و ایستادگی بینظیر سه ساله ملت ایران در برابر تروریسم اقتصادی حاکمان کاخ سفید گفت: امیدوارم دولت آینده امریکا با درس آموزی از این تجربه سه ساله، تسلیم قانون و مقررات شده و به همه تعهدات خودش بازگردد و مردم عزیز ایران نیز پاداش صبر، مقاومت و ایستادگی خودشان را لمس کنند و ببینند. حسن روحانی در جلسه ستاد ملی مبارزه با کرونا بیان کرد: تصمیم کشور ما در هر شرایطی که باشد، همیشه روشن بوده و ملت ما تا سرفرود آوردن طرف مقابل در برابر قانون و مقررات به مقاومت و صبوری خود ادامه میدهد. دکتر روحانی ابراز امیدواری کرد، شرایط به گونهای باشد که تحریمکنندگان متوجه شده باشند که راهشان، راه نادرست و ناصحیحی بوده و به هیچ عنوان به اهدافشان دست نخواهند یافت. رئیسجمهوری همچنین به مشکلات فراوان مردم در روند مبارزه بیش از هشت ماهه با ویروس کرونا اشاره کرد و گفت: تنها با همکاری مردم و رعایت دقیق همه دستورالعملهای بهداشتی میتوانیم شاهد یک آرامش بیشتر در جامعه در مبارزه با کرونا باشیم.
وی با بیان اینکه اجرای دقیقتر و شدیدتر پروتکلهای بهداشتی نیاز به تمهیدات خاصی دارد، افزود: مسأله این است که اگر چه تأمین سلامت مردم اولویت اول و اساسی دولت است، اما در کنار آن تأمین معیشت و اداره امور فرهنگی و اجتماعی نیز نباید مورد غفلت قرار گیرد؛ درست است که ماسک زدن بسیار مهم است، اما تنها اکتفا به استفاده از ماسک کافی نیست و فاصلهگذاریهای اجتماعی و پرهیز از اجتماعات و اجرای سایر مقررات بهداشتی نیز به اندازه استفاده از ماسک ضروری و لازم است.
روحانی با اشاره به اینکه در حال حاضر یکی از جدیترین مشکلات در زمینه اجرای دستورالعملهای بهداشتی اجتماعات و دورهمیهای خانوادگی بویژه با شروع فصل سرما است، تصریح کرد: در جلسه امروز مقرر شد، قرارگاه مقابله با کرونا، بررسیهای لازم را انجام دهد تا چنانچه نیاز به مقررات جدیدی برای رعایت در زمینه اجتماعات خانوادگی مورد نیاز بود، تهیه و به جلسه آینده ستاد مقابله با کرونا ارائه شود؛ با فرا رسیدن فصل سرما به طور طبیعی حضور مردم در فضاهای در بسته و سرپوشیده بیشتر میشود که به طور طبیعی تهویه مناسب این فضاها سخت است ، لذا ضرورت دارد مردم تا حد امکان از اجتماع در فضاهای سرپوشیده پرهیز کنند و چنانچه ناچار به حضور در چنین مکانهایی بودند، زمان حضورشان را هر چه بیشتر کوتاه کنند.
روحانی با بیان اینکه آزادی انتخاب محل سکونت و رفت و آمد جزو حقوق اساسی و شهروندی همه مردم است، اظهارداشت: این دسته از حقوق شهروندی مردم به هیچ وجه نباید ناقض حقوق عمومی و سلامت اجتماعی جامعه باشد چرا که نقض نکردن معیارهای سلامت اجتماعی جزو تکالیف عمومی و شهروندی است که باید در کنار حقوق عمومی و شهروندی به شکل توأمان رعایت و تأمین شود. رئیسجمهوری افزود: همه تلاش ما این است که در کنار تأمین سلامت مردم ملاحظات گردش چرخ تولید و تأمین معیشت مردم نیز لحاظ شود تا مردم بتوانند در کنار تلاش برای تأمین معاش خود سلامت خود و دیگران را نیز حفظ کنند که این بزرگترین کمک ما به کادر درمانی کشور خواهد بود. روحانی مواجهه مردم در برابر شیوع کرونا را موضوعی سهل و در عین حال ممتنع توصیف و تصریح کرد: مقابله با شیوع کرونا در صورت رعایت پروتکلهای بهداشتی، موضوعی سهل، اما در صورت بیتوجهی به پروتکلهای بهداشتی و درگیر بیماری شدن برای آحاد جامعه کادر درمانی و کلیت کشور موضوعی ممتنع و سخت خواهد بود، لذا برای عبور از این شرایط ،دولت به همکاری و همافزایی همگانی نیاز دارد.
رئیسجمهوری خاطرنشان کرد: تصمیم گرفته شد که از 20 آبان تا 20 آذر به غیر از کسب و کارهایی که مربوط به تأمین مواد غذایی و دارویی مردم هستند، ساعت پایان کار بقیه مشاغل 6 عصر باشد که این محدودیتها اگر چه ممکن است سختیهایی ایجاد کند، اما قطعاً میتواند به جلوگیری از انتقال سریع و راحت بیماری کمک کند.
مصوبات جدید ضدکرونا اعلام شد
سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا از اعمال محدودیت یک ماهه فعالیت برای مشاغل (غیر از ردههای شغلی شماره یک) از ساعت ۱۸ هر روز و از ۲۰ آبان ماه خبر داد.
به گزارش ایسنا، دکتر علیرضا رئیسی درباره وضعیت بیماری کرونا در کشور گفت: بیماری رو به افزایش است و همه استانها درگیر هستند. کادر بهداشت و درمان نیز بشدت مشغول خدمترسانی در سراسر کشور هستند و امید داریم مردم هم همراهی و همکاری داشته باشند. وی با اشاره به تصمیمهای اتخاذ شده در زمینه مقابله با کرونا گفت: تا ساعت ۱۲ شب گذشته یعنی جمعه شب منع تردد بین ۲۵ استانی که وضعیت قرمز داشتند برقرار شده بود، خوشبختانه همکاری خوبی در سطح کشور صورت گرفت و گزارشها حاکی از آن است که مردم بخوبی با ما همراهی کردند که جای تقدیر دارد.
مقابله با کرونا، محله محور میشود
رئیسی گفت: یکی از بحثهای اصلی که ما از روز دوشنبه شروع خواهیم کرد، بحث محله محور کردن مقابله با کرونا و درگیر شدن همه مردم بویژه خانهها و خانوادهها به عنوان کانون اصلی در مقابله با کرونا است. در این زمینه برنامهای داریم تحت عنوان بسیج محله و همکاری خانوادهها و محلات در مقابله با کرونا که طرح جامعی است و به کمک بسیج انجام خواهد شد و امیدوارم این برنامه که وزارت بهداشت به کمک بسیج اجرا خواهد کرد موجب شود ما بتوانیم همه خانوادهها را هوشیار کنیم.
ورود تستهای سریع به عرصه تشخیص کرونا؛ بزودی
رئیسی افزود: همچنین با توجه به حمایت رئیس جمهوری، خوشبختانه میزان انجام تست تشخیص کرونا را به ۴۰هزار تست در روز رساندهایم بزودی با توجه به اینکه در داخل کشور تستهای سریع در حال ساخت است و به مقدار زیادی تست سریع در حال ورود به کشور است، بتوانیم تعداد تستها را بسیار بالا بریم.